„Milczenie jest złotem”, czyli tajemnica lekarska po nowelizacji z dnia 10 czerwca 2016 r.

„Milczenie jest złotem”, czyli tajemnica lekarska po nowelizacji z dnia 10 czerwca 2016 r.

Dnia 21 lipca 2016 r. została ogłoszona Ustawa zmieniająca Ustawę Kodeks postępowania karnego, ustawę o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawę o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Ustawa wejdzie w życie 5 sierpnia br.

Konsekwencją nowelizacji może być zmuszenie lekarzy do ujawniania osobom bliskim zmarłych pacjentów informacji objętych tajemnicą lekarską.

Kierownicy podmiotów leczniczych powinni zapoznać personel medyczny z nowymi przepisami dotyczącymi zgłoszenia przez osoby bliskie wniosków o udostępnienie informacji o zmarłych pacjentach, a także wprowadzić odpowiednie procedury chroniące przetwarzanie danych osobowych pacjentów placówki.

 

TAJEMNICA LEKARSKA

 „Cokolwiek bym podczas leczenia czy poza nim w życiu ludzkim ujrzał czy usłyszał, czego nie należy rozgłaszać, będę milczał, zachowując to w tajemnicy” – fragment tzw. „Przysięgi” Hipokratesa

Tajemnica lekarska wpisana jest w etos zawodu lekarza od początku jego  istnienia.

Zgodnie z nowelizacją w określonych sytuacjach osłabiona została ochrona tajemnicy lekarskiej (TL). Na problem ten zwrócił uwagę Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej w liście do lekarzy i lekarzy rezydentów z dnia 14 lipca br. Pełny tekst listu dostępny tutaj: http://www.nil.org.pl/__data/assets/pdf_file/0006/107853/tajemnica-lekarska-pismo-Prezesa-NRL-do-lekarzy-i-lekarzy-dentystow,-14.07.2016.pdf

Jak wskazano w uzasadnieniu do nowych przepisów: „mają one umożliwić osobom najbliższym poznanie całokształtu okoliczności związanych ze stanem zdrowia pacjenta i mogą poprzedzać decyzję o złożeniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. W efekcie w wielu przypadkach może to również spowodować uniknięcie konieczności wszczynania niepotrzebnego postępowania, gdyż już samo ujawnienie informacji będzie wystarczające dla osób najbliższych do naprawienia krzywdy w przypadku przyczynienia się do śmierci pacjenta.”

Pełny tekst nowelizacji dotyczącej m.in.  TL  dostępny jest tutaj: http://dziennikustaw.gov.pl/du/2016/1070/1

http://www.kondrat.pl/zespol.html

http://www.kondrat.pl/zespol.html

Według nowych przepisów osoba bliska pacjenta może wyrazić zgodę na ujawnienie tajemnicy przez medyka oraz samodzielnie określić zakres tego ujawnienia. Do ujawnienia tajemnicy nie może dojść, jeżeli inna osoba bliska zgłosi w tym przedmiocie sprzeciw.

Zgodnie z definicją, która pozostaje niezmieniona: osoba bliska – jest to małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej,  przedstawiciel ustawowy, osoba pozostającą we wspólnym pożyciu lub osoba wskazana przez pacjenta.

Nie uregulowano przebiegu procedury sprzeciwowej w placówkach leczniczych ani obowiązków lekarza związanych z ustaleniem kręgu osób bliskich, które mogłyby zgłosić ewentualny sprzeciw. Problemem jest zidentyfikowanie czy dana osoba faktycznie była osobą bliską np. pozostającą we wspólnym pożyciu.

Zasygnalizować należy, że nowelizacja przepisów o TL została wprowadzona wraz ze zmianami w procedurze karnej.

Za najistotniejszą należy uznać możliwość zniesienia tajności rozprawy w  sprawach z zakresu lecznictwa, jeżeli pacjent, jego przedstawiciel ustawowy albo osoba bliska zmarłego pacjenta wyrażą zgodę na ujawnienie tajemnicy lekarskiej.  Osoba, która wyraziła zgodę na zwolnienie z TL, może upubliczniać takie informacje, nawet jeśli zostały ujawnione na rozprawie z wyłączeniem jawności. Zmiany mają na celu zawężenie tajemnicy lekarskiej i stanowią wyjątek od zasady, że lekarz jest związany TL  po śmierci pacjenta. Ma to zapobiec ukrywaniu błędów w leczeniu wbrew interesowi pacjenta.

 

DOKUMENTACJA MEDYCZNA

Na razie nie zmieniły się przepisy dotyczące tzw. „niemego świadka” w procesach sądowych – dokumentacji medycznej. Znowelizowana procedura zwalniania lekarzy z obowiązku tajemnicy lekarskiej, nie zmienia jednak zasad udostępniania dokumentacji medycznej pacjenta.

Zakres związania lekarza tajemnicą po śmierci pacjenta oraz udostępniania dokumentacji medycznej  przysparzał dotychczas podmiotom prowadzącym działalność leczniczą wiele problemów, m.in. dotyczących tego czy należy wyłącznie udostępnić dokumentację do wglądu czy też można wydawać jej odpisy, wypisy, kserokopie, wręczenie płyty CD, etc.

Dotychczas procedura udostępniania informacji o pacjencie polegała na możliwości złożenia przez pacjenta  oświadczenia o upoważnieniu określonej osoby do uzyskiwania wskazanych informacji i dokumentacji medycznej. Upoważnienie takie jest dla lekarza wiążące i oznacza, że jest on zarówno uprawniony jak i zobowiązany udostępnić dokumentację wskazanym przez pacjenta osobom – w zakresie jakim na to zezwolił.

O prowadzeniu dokumentacji medycznej pisaliśmy szczegółowo tutaj: https://prawo-medyczne.info/dokumentacja-medyczna-2

Aktualnie po śmierci pacjenta, prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia. Jeżeli pacjent nie upoważnił osoby bliskiej, to nie będzie ona miała uprawnień do domagania się udostępnienia dokumentacji medycznej zmarłego, a jedynie uzyskania określonych informacji objętych tajemnicą, np. przyczynach zgonu pacjenta, przebiegu jednej z chorób.

Jednakże dnia 20 lipca 2016 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego ukazał się projekt Ustawy zmieniającej m.in. w/w przepisy o udostępnianiu dokumentacji medycznej.  Projekt został przekazany do konsultacji publicznych, które potrwają do dnia 18 sierpnia br.

Pełny tekst projektu zmian przepisów dotyczących m.in. dokumentacji medycznej dostępny jest tutaj: http://legislacja.rcl.gov.pl/docs/2/12287853/12367917/12367918/dokument233565.pdf

Projekt ten ma rozwiązać m.in. powyższy problem z formami udostępnienia dokumentacji medycznej, a także ochrony danych osobowych pacjentów. Nowelizacja przewiduje m.in. :

  • określenie, że osoba upoważniona po śmierci pacjenta ma dostęp do dokumentacji medycznej we wszystkich przewidzianych w ustawie formach, a zatem zarówno do wglądu jak i uzyskiwania kserokopii, etc.
  • określenie kosztów oraz sposobów udostępniania dokumentacji medycznej oraz osób uprawnionych do jej uzyskania,
  • zdefiniowanie takich pojęć jak kopia, wyciąg czy odpis z dokumentacji medycznej.

O przebiegu prac nad projektem z dnia 15 lipca 2016 r. i jego poszczególnymi założeniami poinformujemy Państwa już wkrótce.

 

PODSTAWA PRAWNA:

  1. Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 21.07.2016 r. poz. 1070),
  1. Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw z dnia z dnia 15 lipca 2016 r.

Autor: Natalia Dyda, aplikant radcowski, KONDRAT i Partnerzy,

Kancelaria KONDRAT i Partnerzy biuro@kondrat.pl

Źródło zdjęcia: www.sxc.hu