ALERT PRAWNY: Najniższe wynagrodzenia zasadnicze w sektorze ochrony zdrowia

NAJNIŻSZE WYNAGRODZENIA ZASADNICZE W SEKTORZE OCHRONY ZDROWIA

19 lipca 2017 r. Prezydent podpisał Ustawę o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Ustawa). Jej celem jest określenie minimalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego poszczególnych grup zawodowych pracowników wykonujących zawody medyczne oraz trybu i harmonogramu dochodzenia do takich wynagrodzeń.

Zdaniem Ministerstwa Zdrowia (MZ) wysokości wynagrodzeń wskazane w Ustawie to „rodzaj kompromisu pomiędzy potrzebami a możliwościami”. Mimo to wraz z rządowym projektem Ustawy nie rozpatrzono alternatywnego, obywatelskiego projektu dotyczącego wynagrodzeń osób wykonujących zawody medyczne, a Ustawa została podpisana przez Prezydenta w tym samym dniu, w którym odbyło się pierwsze czytanie obywatelskiego projektu. Co więcej, prace nad projektem  obywatelskim w komisjach sejmowych zaczną się nie wcześniej niż we wrześniu.

Według wiceminister zdrowia Józefy Szczurek-Żelazko skutki podwyżek dla sektora ochrony zdrowia do 2021 r. wyniosą 16,8 mld zł, zaś już w 2017 r. 200 mln zł. Konieczność udzielenia personelowi medycznemu podwyżek ma zostać uwzględniona przy wyliczaniu ryczałtu dla placówek, które zostały objęte tzw. siecią szpitali oraz w przepisach o kontraktach poza siecią, tj. wzrosną wyceny procedur o 2% od lipca i o 4% od października. Jednak środki finansowe przeznaczone na planowane podwyżki mogą się okazać niewystarczające i może dojść do pogłębienia zadłużenia szpitali. Rosnące wynagrodzenia przekładają się bowiem na wzrost kosztów działalności placówek.

UMOWY O PRACĘ

Nie będzie konieczne podwyższenie wynagrodzeń wszystkich pracowników placówek leczniczych. Wprowadzono wymóg podwyższenia wynagrodzeń osobom wykonującym zawody medyczne, które są zatrudnione na podstawie umów o pracę w takich placówkach, ale tylko, jeśli ich wynagrodzenia zasadnicze są niższe niż te wskazane w nowych przepisach.

Podwyżki obejmą zatem osoby wykonujące zawody medyczne, zatrudnione na podstawie umowy o pracę w zarówno publicznych, jak i prywatnych podmiotach leczniczych, w tym lekarzy stażystów oraz rezydentów, a także pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Należy pamiętać, że wynagrodzenie zasadnicze jest tylko składnikiem wynagrodzenia, obok dodatków, premii, etc. Najniższe wynagrodzenie zasadnicze osoby wykonującej zawód medyczny zapisane w umowie o pracę nie może być niższe niż określone w Ustawie. Nie wlicza się do niego dodatków np. za dyżury, funkcyjnych czy za wieloletnią pracę. Jednak podstawą obliczania ich wysokości jest wynagrodzenie zasadnicze, a zatem wraz z jego wzrostem zwiększy się także wysokość dodatków.

Wydaje się, że ścisłe ustalanie dolnej granicy wynagrodzeń osób wykonujących zawody medyczne jest sprzeczne z systemami motywacyjnymi pracowników wdrożonymi w niektórych placówkach medycznych. Konieczne będzie dostosowanie do Ustawy zapisów regulaminów i innych aktów wewnętrznych obowiązujących w tych placówkach. Możliwe, że jeszcze częściej dojdzie do zastępowania umów o pracę innymi formami zatrudnienia.

POROZUMIENIA ALBO ZARZĄDZENIA

Dyrektor powinien dążyć do zawarcia porozumień z organizacjami związkowymi dotyczących wynagrodzeń personelu medycznego, a jeśli w zakładzie nie działają takie organizacje, to z przedstawicielem wybranym przez pracowników danej placówki. Ustawa nie kreuje odrębnej procedury i zasad przeprowadzenia negocjacji prowadzących do tego porozumienia.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia, a w 2017 r. porozumienia mają zostać zawarte w terminie miesiąca od dnia jej wejścia w życie. Jednakże pierwsze podwyżki będą przysługiwały wstecz już od 1 lipca 2017 r. W następnych latach porozumienia będą zawierane corocznie do 31 maja.

Jeśli porozumienia nie zostaną zawarte w powyższym terminie, to sposób podwyższania wynagrodzeń ustali w zarządzeniu dyrektor placówki a w przypadku jednostki budżetowej jej podmiot tworzący. W związku z powyższym, już w tym roku konieczne będą wypłaty podwyżek i obciążą one jeszcze tegoroczny budżet szpitali. Wydaje  się, że procedura zawierania porozumień lub wydawania zarządzeń ma charakter nadmiernie biurokratyczny i w wielu małych placówkach wystarczające byłoby aneksowanie umów o pracę.

Ponadto w Ustawie rekomendowane jest kompleksowe uregulowanie w porozumieniach albo zarządzeniach zasad podwyższania wynagrodzeń pracowników placówek leczniczych, a zatem także tych niewykonujących zawodów medycznych. Wysokość podwyżek personelu niemedycznego ma odpowiadać w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom zawodowym, ale nie dookreślono tych ogólnych wytycznych, a tym samym podwyżki dla tzw. szarego personelu są czysto iluzoryczne.

SPOSÓB OBLICZANIA

W Załączniku do Ustawy wyodrębniono tzw. współczynniki pracy dla 10 grup zawodowych, które określone zostały w oparciu o kryterium poziomu wykształcenia wymaganego od pracownika oraz posiadanej specjalizacji. Minimalne miesięczne wynagrodzenie zasadnicze będzie stanowiło iloczyn kwoty bazowej i współczynnika określonego w tymże Załączniku.

Ustawa wraz z załącznikiem dostępna jest tutaj. O tym, dla których pracowników przewidziano podwyżki i w jaki sposób należy je wdrażać w placówkach leczniczych pisaliśmy już tutaj. 

Kwota bazowa będzie odpowiadała ustalanemu corocznie przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym jego ustalenie, ogłoszonego przez GUS. Jednak zgodnie z Ustawą do 31 grudnia 2019 r. kwota bazowa jest „zamrożona” i wyniesie tylko 3900 złotych brutto. Wynagrodzenie to odpowiada wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2015 r.

Wynagrodzenie pracownika wykonującego zawód medyczny w niepełnym wymiarze czasu pracy będzie obliczane proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy określonego w umowie o pracę.

OKRES PRZEJŚCIOWY

Do 1 lipca 2017 r.wynagrodzenie pracownika wykonującego zawód medyczny podwyższa się co najmniej o 10% kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy najniższym wynagrodzeniem zasadniczym,  a wynagrodzeniem zasadniczym pracownika. Do 1 lipca 2018 r. wynagrodzenie ma zostać podwyższone o 20% kwoty stanowiącej różnicę między określonym w ustawie najniższym wynagrodzeniem a wynagrodzeniem zasadniczym pracownika. Następnie wynagrodzenie będzie corocznie podwyższane o 20% kwoty stanowiącej różnicę między najniższym wynagrodzeniem a wynagrodzeniem zasadniczym pracownika, odpowiednio na dzień 1 lipca 2019 r., 1 lipca 2020 r., a potem na dzień 1 lipca 2021 r. aż do osiągnięcia ww. docelowego poziomu wynagrodzenia. Dopiero od 1 stycznia 2022 r. najniższe miesięczne wynagrodzenie zasadnicze personelu medycznego osiągnie określoną w Ustawie docelową wysokość.

KONTROLA PIP I NADZÓR SĄDÓW

Kontrolę wykonania powyższych przepisów przeprowadza podmiot tworzący oraz Państwowa Inspekcja Pracy. Nie przewidziano dodatkowych kar finansowych za niewykonanie lub nieterminowe wykonanie powyższych obowiązków.

Mimo to istnieje wysokie ryzyko, że wzrośnie liczba procesów sądowych wytaczanych przez personel medyczny, dotyczących egzekwowania przez tych pracowników wyrównania wynagrodzeń do najniższego ustawowego poziomu. Ponadto nieterminowa wypłata wynagrodzenia lub bezpodstawne obniżenie takiego świadczenia stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika i może skutkować ukaraniem placówki grzywną nawet do 30 000 zł.

PODSTAWA PRAWNA: Ustawa z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych.

AUTOR:

Natalia Dyda, Aplikant radcowski, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy

Kancelaria KONDRAT i Partnerzy biuro@kondrat.pl

Źródło zdjęcia: www.sxc.hu