Niedawno w ramach Strefy Bezpłatnych Porad Prawnych zwrócono się do nas z następującym pytaniem: “Chciałem wraz z partnerem oddać krew w regionalnym centrum krwiodawstwa. Jednak w recepcji poinformowano mnie, że homoseksualiści stanowią grupę ryzyka (jak narkomani) i nie powinni być brani pod uwagę jako dawcy krwi. W końcu nie zostaliśmy dawcami. Czy pracownik recepcji ma rację? Co można z tym zrobić???”
Poniżej przedstawiamy naszą odpowiedź:
Pracownik centrum krwiodawstwa nie ma racji. W polskich przepisach brak jest ograniczeń dotyczących możliwości bycia dawcą krwi ze względu na kryterium orientacji seksualnej. Jednym z przeciwwskazań jest sytuacja, kiedy kandydat na dawcę krwi „ze względu na swoje zachowania seksualne należy do grupy podwyższonego ryzyka zakażenia poważnymi chorobami mogącymi przenosić się drogą przetoczenia krwi”. Jednak zapis ten dotyczy m.in. sytuacji osoby, która np. często zmienia partnerów. Nie dyskwalifikuje on zdrowej osoby o orientacji homoseksualnej jako dawcy, jeśli ryzykownych działań nie podejmuje, i np. pozostaje w stałym związku z jednym partnerem.
Kandydatem na dawcę krwi może być osoba, która zgłosiła się do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi i pozytywnie przejdzie badania kwalifikacyjne. Pobranie krwi jest poprzedzone: weryfikacją wypełnionego kwestionariusza, wywiadem medycznym, a także badaniami kwalifikacyjnymi. Następnie od kandydata zostaje pobrana próbka krwi do badań diagnostycznych w celu ustalenia, czy spełnia on wymagania zdrowotne i czy pobranie krwi nie spowoduje ujemnych skutków dla stanu zdrowia jego lub biorcy tej krwi.
Szczegółowy opis kryteriów dyskwalifikacji stosowanych wobec kandydatów na dawców krwi oraz przeciwwskazania do ich pobrania określone są w Załączniku 2 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 11 września 2017 r. w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi. Kryteriami dyskwalifikacji stałej są m.in. choroby zakaźne, rozpoznanie kiły, każdy przypadek stosowania produktów leczniczych w postaci zastrzyków, które nie zostały przepisane przez lekarza, a także tzw. ryzykowne zachowania seksualne, tj. „ze względu na swoje zachowania seksualne należą do grup podwyższonego ryzyka zakażenia poważnymi chorobami mogącymi przenosić się drogą przetoczenia krwi”. Brak jest definicji tzw. grupy podwyższonego ryzyka i jakichkolwiek zapisów, które sugerowałyby, że stosunki homoseksualne cechują się podwyższonym ryzykiem w stosunku do osób utrzymujących stosunki heteroseksualne.
Zatem w świetle obowiązujących przepisów twierdzenie, że kontakty płciowe partnerów tej samej płci niosą szczególne czy podwyższone ryzyko nie jest uzasadnione. Zgodnie z Konstytucją RP „nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny”. Każde odstępstwo od zasady równego traktowania powinno znajdować swoją podstawę w normach prawnych. W niniejszej sprawie dyskwalifikacja osoby a priori jako dawcy, jeszcze przed badaniami kwalifikacyjnymi, wyłącznie ze względu na orientację seksualną może stanowić działanie bezprawnie dyskryminujące osoby homoseksualne.
W takich sytuacjach jak ww. osoby warto zorientować się, czy są świadkowie dyskryminacji albo czy inne osoby również czują się dyskryminowane. Można także poinformować osobę dyskryminującą o tym, że jest się świadomym swoich praw i w razie niezaprzestania niedozwolonych działań żądać ich zaniechania. Dopiero jeśli takie działania nie odniosą skutku, warto rozważyć: powiadomienie przełożonych tej osoby, zwrócenie się do organizacji zajmującej się zwalczaniem dyskryminacji albo też, zwłaszcza w przypadkach szczególnie dotkliwych i rażących, zdecydować się wezwać do zapłaty zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych.
Źródła:
- art. 30 oraz art. 32 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
- art. 15 i 16 ust. 7 Ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz.U.2017.1371);
- Załącznik 2 ust. 2.1. pkt 19 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 11 września 2017 r. w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi (Dz.U.2017.1741);
- https://krwiodawcy.org/homoseksualizm-krwiodawstwo ;
- http://kph.org.pl/honorowe-krwiodawstwo-mezczyzn-homo-i-biseksualnych-fakty-i-mity/ .
Autor:
Natalia Basałaj (z d. Dyda), radca prawny, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
Kancelaria KONDRAT i Partnerzy, biuro@kondrat.pl
Źródło zdjęcia: https://pixabay.com/pl