Zdolność restrukturyzacyjna placówek leczniczych od dnia 1 stycznia 2016 r.
Wyłączenie spod zakresu prawa upadłościowego samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (SP ZOZ) sprawia, że nie można ogłosić upadłości żadnego z tych podmiotów utworzonych na podstawie Ustawy działalności leczniczej.
SP ZOZ-y oraz jednostki budżetowe tworzą osobną kategorię podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Jednakże z określenia „niebędący przedsiębiorcami” nie należy wysnuć zbyt daleko idącego wniosku. SP ZOZ wykonuje działalność leczniczą, która jest rodzajem działalności gospodarczej. Wykonuje ją zarobkowo i we własnym imieniu. Posiada zatem status przedsiębiorcy na gruncie obowiązujących przepisów.
Przedsiębiorcy posiadają zdolność upadłościową. Nie posiadają jej jednak podmioty wyczerpująco określone w prawie upadłościowym, w tym SP ZOZ.
Od dnia 1 stycznia 2016 r. SP ZOZ nie mając zdolności upadłościowej uzyskały jednak zdolność restrukturyzacyjną. Zatem mogą dążyć do uregulowania swoich zobowiązań względem wierzycieli w trybach z Ustawy Prawo restrukturyzacyjne (PR).
Reprezentant podmiotu leczniczego, aby uniknąć ryzyka ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej, powinien doprowadzić do uruchomienia procedury restrukturyzacyjnej już w czasie zagrożenia jego niewypłacalnością.
Nowe prawo restrukturyzacyjne wprowadziło cztery postępowania restrukturyzacyjne, w tym przepisy bazujące na dotychczasowej upadłości w opcji układowej, zaś prawo upadłościowe jako odrębna regulacja pozostało w opcji likwidacyjnej.
Możliwość skorzystania z postępowania restrukturyzacyjnego w celu poprawienia sytuacji gospodarczej SP ZOZ jest dla nich, w przypadku stale utrzymującego się stanu niewypłacalności niewątpliwie rozwiązaniem korzystnym. Postępowanie restrukturyzacyjne wszczynane jest wyłącznie na wniosek dłużnika. Postępowanie to w każdej z opcji umożliwia zawarcie przez SP ZOZ układu z wierzycielami.
Wskazać należy na nową instytucję jaką jest układ częściowy. Istnieje więc możliwość zawarcia układu z wybranymi grupami wierzycielami.
Wielokrotnie bowiem o dalszym losie dłużnika w istocie decydują nie wszyscy wierzyciele, lecz najwięksi (np. banki). Uzyskanie porozumienia powoduje, że przedsiębiorstwo dalej prawidłowo funkcjonuje i zaspakajane są wszystkie pozostałe zobowiązania.
Układ częściowy umożliwi zawarcie układu właśnie z największymi wierzycielami bez potrzeby uruchamiania procedury dotyczącej wszystkich wierzycieli. Dzięki temu samo postępowanie powinni być o wiele krótsze i bardziej efektywne.
Bezsprzecznie restrukturyzacja SP ZOZ ma zapobiec jego likwidacji lub przekształceniu. Z tego powodu istnieje możliwość udzielenia szpitalowi ochrony przed wierzycielami przez regulacje dotyczące zawieszania postępowań egzekucyjnych i możliwość uchylenia już dokonanych zajęć. Nie mniej istotna od powstrzymania egzekucji jest możliwość kontynuowania prowadzonej przez SP ZOZ działalności na podstawie stosunków umownych, które w okresie restrukturyzacji powinny zostać ustabilizowane w zakresie niezbędnym do prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika.
Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest co do zasady uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika. Umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami. Co prawda takie sformułowanie jest sprzeczne z uregulowaniami prawa upadłościowego, jako, że SP ZOZ nie posiadają zdolności upadłościowej, ale niewątpliwie restrukturyzacja w powyższym trybie ma umożliwić zachowanie SP ZOZ.
Zachowanie przedsiębiorstwa dłużnika oznacza również zachowanie miejsc pracy oraz, co do zasady, możliwość nieprzerwanego realizowania kontraktów, a więc ma pozytywne znaczenie społeczne i gospodarcze.
Podstawą otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego (a także upadłościowego) są:
1) niewypłacalność – jest to stan finansowy dłużnika, w którym utracił on zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
2) zagrożenie niewypłacalnością – jest to stan, gdy według rozsądnej oceny sytuacji ekonomicznej dłużnika jest oczywiste, iż w najbliższym czasie stanie się niewypłacalny.
Wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego należy do wyjątkowo złożonych i skomplikowanych. Czas potrzebny na przygotowanie wniosku poprawnego merytorycznie i formalnie nie jest zatem krótki. Koszty postępowania obejmujące opłaty i wydatki ponosi dłużnik.
Aktualnie obwieszczenia dotyczące upadłości dokonywane są w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Z dniem 1 lutego 2018 r. utworzony zostanie Centralny Rejestr Upadłości (CRU) – elektroniczny serwis pełniący zarazem funkcję miejsca publikacji oficjalnych obwieszczeń i ogłoszeń w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych, jak również portalu informacyjnego dla przedsiębiorców.
Istnieje możliwość udzielenia pomocy publicznej w ramach restrukturyzacji. Brak jeszcze analiz czy pomoc w ramach PR będzie korzystniejsza niż udzielana przez Państwo SP ZOZ – om.
Przepisy prawa unijnego dopuszczają udzielenie pomocy publicznej, jeżeli jest ona na poziomie, który z założenia nie może zaburzyć funkcjonowania wolnego rynku (pomoc de minimis).
Przykładowo pomocą publiczną będzie zastosowanie ulg w spłacie podatków i innych danin publicznych, dotacji na restrukturyzację zatrudnienia, etc.
Wymaga przy tym podkreślenia, że korzyść stanowiąca pomoc publiczną nie może ograniczać się wyłącznie do restrukturyzacji zobowiązań dłużnika (jak to ma często w znacznie zadłużonych SP ZOZ-ach). Powinna być przeznaczona także na restrukturyzację zatrudnienia i na rozwój przedsiębiorstwa dłużnika.
Jeszcze przed powyższą nowelizacją Polska znajdowała się na 37. miejscu w subrankingu Banku Światowego Doing Business. Obejmuje on analizę postępowań upadłościowych. Wskazuje się w nim na stosunkowo długi czas postępowania, wysokie koszty procesu i średnie zaspokojenie wierzycieli. Czy nowa ustawa PR rzeczywiście umożliwi choćby częściowe oddłużenie oraz zachowanie szpitali w dobrej kondycji finansowej pokaże dopiero czas i praktyka.
Źródła:
- Opinia prawna w sprawie rządowego projektu ustawy prawo restrukturyzacyjne, s. 10, www.sejm.gov.pl, P. Sobolewski.
- Prawo restrukturyzacyjne, Stanisław Gurgul, Legalis 2016,
- Prawo restrukturyzacyjne, Zimmerman, Legalis 2016, wyd. 4,
- Skomercjalizowane szpitale w obrocie gospodarczym, pod red. Piotra Horosz, Warszawa 2012,
- Uzasadnienie projektu Ustawy Prawo restrukturyzacyjne, Druk Sejmu VII kadencji Nr 2824, http://www.sejm.gov.pl/),
- Doing Business 2014, http://www.doingbusiness.org/~/media/GIAWB/Doing%20Business/Documents/Annual-Reports
/English/DB14-Full-Report.pdf (odsłona: 9 kwietnia 2016 r.)
Autor: Natalia Dyda – aplikant radcowski, KONDRAT i Partnerzy
Kancelaria KONDRAT i Partnerzy biuro@kondrat.pl
Źródło zdjęcia: www.sxc.hu